Byczki, kraszanki, jajka malowane!
Wielkanocne święta kojarzą się wszystkim z wiosną, dłuższymi dniami, ciepłem, pierwszymi kwiatami, powrotem wędrownych ptaków, budzeniem się przyrody do życia i radością. Wielkanoc jest to najważniejsze święto chrześcijańskie, które następuje po Wielkim Poście. Obchodzone jest na pamiątkę zmartwychwstania Chrystusa. Jest to ruchome święto, które obchodzimy w pierwszą wiosenną niedzielę po pełni księżyca. Czas wielkanocny rozpoczyna się Niedzielą Palmową i następującym po niej Wielkim Tygodniem.
Symbole Wielkiej Nocy:
- Jajko - ma bogatą, czasem sprzeczną ze sobą symbolikę. Uważano je za symbol odradzającego się życia, wielkiego początku, wiosny, gniazda, domu, bezpieczeństwa. Przez wieki jajko uważano za siłę, która przeciwdziała złu. Służyło także za kamień węgielny przy budowie miast czy wielkich budowli. Wielkanoc słynie z pomalowanych jajek, zwanych pisankami.
- Paschał- to wielkanocna świeca, do której przymocowany jest krzyż z wosku. Na przeciwległych stronach krzyża umieszczone są dwie (pierwsza i ostatnia) greckie litery- alfa i omega- które przypominają o tym, że Chrystus jest początkiem i końcem wszystkiego. Wokół krzyża umieszczony jest rok, w którym odbywa się święto. Na wszystkich końcach krzyża, jak i na przecięciu jego ramion, znajdują się gwoździe przypominające o ranach Chrystusa.
- Zając - to sympatyczne zwierzę pojawiło się już w Biblii, ale połączenie zająca z pisanką nastąpiło dużo później, bo dopiero pod koniec XVII wieku. Wizerunek wielkanocnego zająca jako symbol nadejścia wiosny rozpowszechnił się w XVIII wieku, dzięki kartkom pocztowym.
- Baranek - według żydowskiego zwyczaju baranek wielkanocny składany był w ofierze, aby odkupić ludzkie grzechy. Jezus umarł na krzyżu, odkupując grzechy wszystkich ludzi. Podobieństwo między losem żydowskiego baranka i Jezusa jest tak duże, że baranek stał się symbolem ukrzyżowanego Jezusa.
- Pisanki - malowanie jajek jest jednym z najstarszych wielkanocnych zwyczajów. W przeszłości zajmowały się tym tylko kobiety. Malowane na pisankach wzory miały odstraszać zło i zapewniać wszelką pomyślność. Dawniej pisanki malowano w naturalnych barwnikach. Barwy pisanek miały również swoją symbolikę. Kolor fioletowy lub niebieski oznaczał koniec żałoby wielkopostnej, różowy i zielony- radość ze zmartwychwstania Chrystusa, a czerwony- przelaną krew Chrystusa. W różnych regionach inaczej nazywa się pisanki- kraszanki, kruszonki, malowanki, byczki, piski.
Symbolika „święconego”:
- Chleb: symbol ciała Chrystusa, dobrobytu, pomyślności;
- Jajko: symbol odradzającego się życia;
- Wędlina: symbol dostatku - wierzono, że poświęcona przyniesie zdrowie;
- Chrzan: symbol siły - włożony do koszyczka miał wspomagać magiczną moc święconych pokarmów;
- Sól: symbol prawdy i oczyszczenia - w przeszłości wierzono, że odstrasza wszelkie zło;
- Ciasto: symbol doskonałości i wszelkich umiejętności - do koszyczka najczęściej wkładana jest baba wielkanocna.
Katarzyna Dobrowolska