Jak rozpoznać czy dziecko jest zdolne?
Osoby zdolne funkcjonowały w świecie od zawsze. Wystarczy wspomnieć takie nazwiska jak: Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Einstein, Picasso, Freuditd. Zdolności ludzkie stanowiły i stanowią nadal bogactwo każdej społeczności. Dlatego tak ważne jest właściwe rozpoznanie indywidualnych możliwości każdego dziecka i odkrycie drzemiących w nim talentów.
To główne zadanie systemu edukacji. Jednak istotne znaczenie ma też środowisko rodzinne, odpowiedni poziom potrzeb samego dziecka, jego inicjatywa, aktywność, potrzeba działania. Trzeba zdać sobie sprawę, że bez naszego wsparcia, pomocy i ukierunkowania zdolne dzieci nie wykorzystają wszystkich swoich możliwości.
Wiek przedszkolny i wczesnoszkolny to okres, gdy dziecko jest szczególnie chłonne i podatne na rozwijanie cech i umiejętności. Jeżeli nie zaczniemy już teraz na tym etapie, rozwijać u dzieci potrzebnych predyspozycji, to skąd wezmą je za kilka lat? Warto więc już w wieku przedszkolnym stymulować rozwój zdolności, inspirować dzieci do twórczych przemyśleń i poszukiwań, aby idąc do szkoły potrafiły wyrazić swoje emocje, uczucia, potrzeby, miały rozbudzoną ciekawość poznawczą oraz bogaty zasób różnorodnych doświadczeń, wymagających samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji. Godne zapamiętania i głębokiej refleksji są słowa autorów książki „Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży”, a mianowicie: zdolne dzieci są przede wszystkim dziećmi i tak powinny być traktowane. Ciesząc się z ich zdolności nigdy o tym nie zapominajmy.
Cechy ogólne, które wskazują, że mamy do czynienia z dzieckiem zdolnym:
• uczy się chętnie i łatwo, ma dobra pamięć,
• pracuje samodzielnie, koncentruje się na zadaniu,
• z łatwością zapamiętuje dużą ilość informacji, szybko i poprawnie je porządkuje,
• jest bardzo aktywne w dziedzinach, które wiążą się bezpośrednio z jego zainteresowaniami,
• jest niezależne, otwarcie wyraża swoje poglądy,
• wykazuje dużą ciekawość, posiada rozległą wiedzą ogólną,
• ma żywą i twórczą wyobraźnię,
• posiada umiejętność wnikliwej obserwacji, analizy, odróżniania rzeczy istotnych i mniej ważnych,
• ma wysokie wymagania względem siebie i innych,
• w obszarze jego zainteresowań znajdują się rzeczy niezwykłe i niekonwencjonalne, trudne i niewyjaśnione, niejednoznaczne i nierealistyczne,
• nie lubi działać rutynowo, oczekuje nowych, coraz bardziej wyszukanych i atrakcyjnych zadań a w przypadku ich braku wymyśla je sam,
• jego słownictwo jest bogate, z łatwością posługuje się specjalistycznymi terminami, które wprowadzone zostają do słownika czynnego właściwie samorzutnie,
• ma wiele własnych pomysłów na rozwiązanie problemów,
• własne dążenia intelektualne traktuje jako wyzwanie i przyjemność,
• wykazuje zdolności przywódcze już we wczesnym wieku,
• często bywa i tak, że zbyt szybki rozwój intelektualny nie idzie w parze z rozwojem emocjonalnym, dziecko zdolne miewa problemy z uczuciami, komunikacją i społecznymi kontaktami.
Występowanie powyższych cech (niekoniecznie wszystkich), w większym bądź mniejszym nasileniu, wskazywać może, że mamy do czynienia z dzieckiem zdolnym.
Potrzeby dziecka zdolnego i zadania rodziców w tym zakresie:
- pobudzaj zainteresowania dziecka,
- wskazuj i zachęcaj do korzystania z różnych źródeł wiedzy i informacji,
- ucz samodzielności, odpowiedzialności, umiejętności podejmowania decyzji,
- poświęć dużo czasu na zabawę z dzieckiem,
- rozmawiaj z dzieckiem, staraj się udzielać wyczerpujących odpowiedzi, posługuj się przykładami,
- zabieraj dziecko do muzeum, kina, teatru, parku, lasu, na wystawy, wycieczki rodzinne w ciekawe sztuki, filmu, spostrzeżeń ze spaceru itp.,
- dyskutuj z dzieckiem na temat bohaterów literackich, filmowych,
- proponuj ciekawe prace plastyczne, literackie.
- korzystaj (ale z umiarem) z ofert zajęć dodatkowych,
- udostępnij dziecku czasopisma dziecięce i z rozwagą edukacyjne programy komputerowe,
- bądź tolerancyjnym, cierpliwym i kochającym rodzicem.
Zachęcam do przeczytania książek:
- Jak wychować utalentowane dziecko?” G. Lewis,
- „Naucz się myśleć kreatywnie” – De Bono,
- „Rozwijamy wyobraźnię twórczą” – Limont W.
- Lucyna Zaleska