Książka
Książka to źródło wiedzy i rozrywki. Dostarczycielka wielu estetycznych wrażeń rozwijających wyobraźnię i zainteresowania. Inspiratorka różnych działań i zabaw twórczych. Ostoja. Książka to forma kontaktu z kulturą, z jej najpiękniejszym wymiarem – sztuką. Już dwa i pół tysiąca lat temu, Platon sformułował tezę, że sztuka powinna być podstawą wychowania.
Tak jak zabawy piłką, samochodami czy lalkami przygotowują późniejszą zręczność manualną dziecka, czy jak życie rodzinne i zabawy z rówieśnikami przygotowują do życia w społeczeństwie, tak samo wczesne wzruszenia literackie przygotowują fundament dla późniejszych zainteresowań, stanowią swego rodzaju ćwiczenia emocji i wyobraźni. A im bardziej te literackie impulsy będą różnorodne i ciekawsze, tym większy dla odbiorcy pożytek.
Przygoda dziecka z literaturą rozpoczyna się w zasadzie już od kołyski. Rodzice - często nieświadomi tego, że ich proste bajki czy kołysanki, to pierwsze wyprawy dziecka w zaczarowany świat słowa i wyobraźni – stają się pierwszymi przewodnikami po tym magicznym świecie. Świecie, który będzie kształtował osobowość człowieka, pomagał zrozumieć siebie i innych, przetrwać trudne chwile.
Kontakt małego dziecka z książką zaczyna się od zainteresowania „obrazkiem”. Ilustracja pobudza zainteresowanie i gdy nawet brakuje tekstu wówczas trzeba ją opowiedzieć. Obrazek w książce dopiero wtedy „przemówi”, gdy dziecko da się ponieść porywom niezmierzonej fantazji. Nie wystarczy dać dziecku książeczkę, tak jak daje się klocki czy misie, trzeba mu towarzyszyć podczas oglądania ilustracji, interpretować je, potwierdzać słuszne domysły, wyjaśniać wątpliwości i dzielić się zachwytem. Pomoc dorosłych w pierwszych kontaktach z literaturą może mieć na wiele lat decydujące znaczenie dla uczuciowego stosunku dziecka do książki, a więc w rezultacie także dla jego psychicznego rozwoju.
Ponadto te pierwsze spotkania z literaturą są tak niezwykle ważne w życiu małego dziecka, gdyż to właśnie one zapewniają fundamenty przyszłym kontaktom z literaturą, przyzwyczajają do zdobywania wiedzy przez kontakt z książką.
Możliwość rozumienia treści czytanych pojawia się około 3 roku życia. Należy nie zapominać, iż pierwsze kontakty najmłodszego czytelnika z książką to forma zabawy. Pod wpływem otoczenia i poszerzania zasobu słownictwa lektura zaczyna wprowadzać dziecko w świat fantazji. W kontakcie dziecko – książka w miarę upływu czasu stopniowo rośnie rola tekstu i coraz ważniejsza staje się treść utworu i postaci występujące w lekturze – ich losy, zawiązujące się konflikty, przygody.
Baśnie i bajki przenoszą dzieci w niezwykle bogaty świat emocji, zaczynają „uczyć, bawić i wychowywać”. Oddziałują na uczucia odbiorcy – kształtują jego osobowość, ukazują świat wewnętrznych przeżyć. Ćwiczą spostrzegawczość, pamięć i myślenie. Baśń to najlepszy materiał biblioterapeutyczny, wykorzystywany intuicyjnie przez bajarzy dawno temu, gdy nikt nie słyszał jeszcze o terapii przez książkę. To ona pozwalała rozładować lęki, zrozumieć coraz bardziej skomplikowany świat, rozbudzić wyobraźnię, ukazać sens życia i przelotność cierpienia. Dziecko pod wpływem lektury uczy się kochać, współczuć, podziwiać, potępiać. Utożsamia się z bohaterem baśniowym. Czytanie na tym etapie ma charakter pośredni, z pomocą osoby dorosłej, dzięki której utwór zanim trafi do odbiorcy podlega interpretacji. Dziecko słucha i ogląda ilustracje stanowiące uzupełnienie tekstu pisanego i porządkujące słyszane treści.
Literatura dla dzieci starszych w wieku przedszkolnym zaczyna przedstawiać także bardziej skomplikowane stosunki między ludźmi, pokazuje przykłady postępowania bohaterów, ich postawy w różnych sytuacjach. Te przykłady mogą być momentem inspirującym całą różnorodność wychowawczego oddziaływania.
Małgorzata Kosecka